انرژي‌هاي نو رويکرد جديد فولاد
ايران داراي منابع غني نفت و گاز، معادن مختلف فلزي و غيرفلزي و سنگ‌هاي
ساختماني است. اين مهم در سال‌هاي گذشته باعث شده تا منابع ديگر انرژي کمتر مورد توجه قرار بگيرد. در همين حال کمتر به ذخاير عظيم زغال‌سنگ که حدود ? تا ?? ميليارد تن تخمين زده شده توجه شده است. استفاده از زغال‌سنگ اگرچه از ديرباز براي مصارف خانگي بوده اما در کشور ما پس از اکتشاف نفت، مصرف آن به‌عنوان سوخت خانگي تقريبا از بين رفته است.
در ايران زغال‌سنگ از دهه ?? شمسي و پس از ساخت کارخانه ذوب‌آهن اصفهان اهميت يافت، به گونه‌اي که امروزه بيشتر از زغال‌سنگ براي مصارف متالورژي استفاده مي‌شود و به کاربرد حرارتي آن در کشور ما چندان اهميت داده نمي‌شود.
اين در حالي است که در برخي کشورها مانند چين و کشور‌هاي اروپاي شرقي که از نظر منابع نفت و گاز فقير هستند، بيشتر براي مصارف سوختي در منازل، نيروگاه‌ها و کارخانه‌هاي صنعتي به کار مي‌رود.
زغال‌سنگ‌ها به دو صورت کک‌شو و حرارتي هستند. به دليل اهميت زغال‌سنگ کک‌شو در صنايع فولاد، بيشتر مطالعات و کاربرد زغال‌سنگ‌ها در ايران بر زغال‌سنگ‌هاي کک‌شو متمرکز بوده است.
کک متالورژي ماده اصلي عمليات احيا براي تبديل سنگ‌آهن خام به فولاد است. کک در ايران، در صنايع قند، ريخته‌گري، ساخت کاربيد، توليد فروسيليس و صنايع نظامي نيز کاربرد دارد.
بخشي از زغال‌سنگ کک‌شو مورد نياز کارخانه‌هاي صنعتي کشور از طريق واردات تامين مي‌شود و با توجه به اين‌که قيمت زغال‌سنگ حرارتي يک سوم زغال‌سنگ کک‌شو است به دليل گراني زغال‌سنگ کک‌شو و کمبود آن در کشور سعي مي‌شود که در صنايع فولاد جديد از زغال‌سنگ حرارتي به جاي زغال‌سنگ کک‌شو استفاده شود.
امروزه ?? درصد برق جهان و ?? درصد برق آمريکا توسط نيروگاههاي زغال‌سوز تامين مي‌شود، ولي در کشور ما به دليل وجود منابع عظيم نفت و گاز توجه به اين نوع نيروگاه‌ها چندان مورد اهميت نبوده است.
بايد مدنظر داشت که با ساخت نيروگاههاي زغال‌سوز، زغال‌سنگ‌هاي حرارتي کشور که استخراج نمي‌شوند، بازار مصرف داخلي پيدا خواهند کرد.
در همين حال با اجراي هدفمندي يارانه‌ها منابعي که به‌عنوان سوخت در نيروگاه‌ها براي توليد برق مصرف مي‌شود بايد بيشتر شود چراکه در حال حاضر با واقعي شدن قيمت نفت و گاز، قيمت تمام‌شده توليد برق افزايش يافته است و باتوجه به منابع عظيم زغال‌سنگ موجود در کشور ميتوان مانند ساير کشور‌هاي توسعه‌يافته و صنعتي جهان از اين نعمت خدادادي سود برد و از هدر رفتن منابع نفت و گاز جلوگيري کرد.
در همين راستا و براي کنترل هزينه‌ها، توليد فولاد با انرژي زغال‌سنگ حرارتي در مدول ??? هزار تني چندي است که آغاز شده است.
دو مزيت بزرگ در اين روش که موسوم به (SLRN) است، وجود دارد. نخست اين‌که ميتوان سنگ‌آهن را مستقيم وارد کوره و شمش فولاد توليد کرد. دوم اين‌که هفت مگاوات برق نيز توليد مي‌شود.
در همين حال لازم است که واحدهاي فولادي از سمت فناوري انرژي‌بر به سمت فناوري‌هاي کم‌مصرف و به‌روز بروند.
در ايران با دو روش احياي مستقيم و کوره بلند، فولاد توليد مي‌شود که روش کوره بلند اقتصادي‌ترين روش در زمان اجراي هدفمندي يارانه‌هاست.
اما با توجه به منابع عظيم زغال‌سنگ بهتر است از توسعه توليد فولاد به روش‌هاي احياي مستقيم جلوگيري کنيم و روش‌هاي جايگزيني مانند SLRN را توسعه دهيم.
اين روش به گاز، برق و زغال‌سنگ کک‌شو نياز ندارد و با زغال‌سنگ حرارتي که به و‌فور در کشور وجود دارد ميتوان فولاد توليد کرد.
*کارشناس استخراج معدن
