در حالي‌که قرار است تا سال 1404 حجم توليد فولاد خام ايران به بيش از 55 ميليون تن برسد، براساس آخرين آمار منتشر شده در سال 2011 توليد فولاد خام ايران نسبت به سال قبل از آن با رشد 9 درصدي به 13 ميليون تن رسيد.

در سه سال اخير هر ساله رشد توليد فولاد ايران بيشتر از ميانگين رشد جهاني توليد اين محصول استراتژيک بوده است. براساس سند چشم‌انداز ايران بايد به 3/5 درصد توليد فولاد جهاني معادل 55 ميليون تن دست پيدا کند. به نظر مي‌رسد که حتي با روند افزايشي 9 درصد در هر سال امکان رسيدن به اهداف سند چشم‌انداز 1404 وجود ندارد. جالب اين‌که اگر روند افزايش به‌جاي 9 درصد در سال به 10/85 درصد در سال برسد، تقريبا اهداف چشم‌انداز به راحتي قابل تحقق خواهد بود. براساس آمارهاي جهاني در سال 2011 بالغ بر 1/5 ميليارد تن فولاد خام توسط 64 کشور توليد شد. در سال گذشته کشورهاي چين (683/2 ميليون تن)، ژاپن (107/5 ميليون تن)، آمريکا (86/2 ميليون تن) و هند (72/2 ميليون تن) جزو بزرگ‌ترين توليدکنندگان فولاد خام جهان بودند. آمار نشان مي‌دهد که در سال گذشته توليد فولاد خام در اغلب کشورهاي عمده توليدکننده اين محصول به‌جز ژاپن و آفريقاي جنوبي افزايش يافته است. سهم ايران در سال گذشته از کل توليد جهاني فولاد خام به 0/9 درصد رسيد. در حالي‌که چين معادل 45/5 درصد از کل توليد فولاد خام جهان را به خود اختصاص داد.در حال حاضر که توليد فولاد خام ايران به 13 ميليون تن رسيده، فاصله‌اي معادل 42 ميليون تا تحقق اهداف سند چشم‌انداز 1404 مشاهده مي‌شود. در صورتي که رشد توليد فولاد خام ايران تا سال 1404 هر ساله معادل 9 درصد باشد تا آن سال توليد فولاد خام ايران به 43/4 ميليون تن خواهد رسيد که اين به معناي تحقق نيافتن هدف تعيين شده است.

فاصله ظرفيت اسمي تا توليد واقعي
براساس آمارهاي منتشر شده ظرفيت اسمي توليد فولاد کشور در سال گذشته ميلادي معادل 20/2 ميليون تن بود که توليد واقعي به 13/04 ميليون تن رسيد. به اين ترتيب 64/6 درصد از ظرفيت اسمي توليد فولاد کشور در سال قبل محقق شده و 35/4 درصد از اين ظرفيت نيز بلااستفاده ماند. همچنين در حال حاضر ظرفيت اسمي کارخانه‌هاي توليد محصولات فولادي بالغ بر 28/8 ميليون تن مي‌شود که در سال 1389 معادل 16/1 ميليون تن محصول واقعي توليد شد.
در زمينه توليد محصولات فولادي در کارخانه‌هاي متعلق به بخش خصوصي ظرفيت اسمي 16 ميليون تن و توليد واقعي معادل 4/3 ميليون تن بوده است. در حالي که در کارخانه‌هاي متعلق به بخش دولتي ظرفيت اسمي 12/8 و توليد واقعي 11/8 ميليون تن بوده است. به اين ترتيب در سال گذشته در مجموع 55/9 درصد از کل ظرفيت توليد محصولات فولادي در کشور محقق شده و 44/1 درصد نيز محقق نشد. در بخش دولتي 92/2 درصد از ظرفيت کارخانه‌هاي توليد محصولات فولادي مورد استفاده قرار گرفت، در حالي که اين رقم در کارخانه‌هاي متعلق به بخش خصوصي به تنها 26/9 درصد رسيد. موضوع استفاده از ظرفيت در کارخانه‌هاي توليد محصولات فولادي با 28/8 ميليون تن ظرفيت وضعيت دشواري را حکايت مي‌کند، چرا‌که بخش خصوصي با ظرفيت 16ميليون تن و حجم عظيمي از سرمايه‌گذاري تنها 4/3 ميليون تن توليد در سال 1389 داشته است.
به نظر مي‌رسد بلااستفاده ماندن ظرفيت توليد محصولات فولادي در کارخانه‌هاي بخش خصوصي به دو دليل زير باشد:
1-  نبود شمش فولاد به عنوان ماده اوليه اين کارخانه‌ها. بخش اعظمي از شمش توليدي توسط بخش دولتي و براي خوراک کارخانه‌هاي نورد بخش دولتي تامين مي‌شود
2- کمبود نقدينگي براي واردات شمش

رشد سرانه مصرف فولاد ايران
براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت روند سرانه مصرف فولاد در ايران طي سه سال اخير صعودي بوده است. به‌طوري که سرانه مصرف فولاد ايران از 270 کيلوگرم در سال 1387 به 288 کيلوگرم در سال قبل رسيد. اين رقم در سال 1385 معادل 217 کيلوگرم بود. پيش‌بيني مي‌شود سرانه مصرف فولاد در ايران طي سال‌جاري تا سال 1394 به ترتيب به 313، 342، 372، 406 و 443 کيلوگرم برسد.
همچنين پيش‌بيني مي‌شود مصرف داخلي فولاد در ايران طي سال‌جاري تا سال 1394 به ترتيب به 23/4، 26، 26/8، 31/8 و 35/2 ميليون تن برسد. افزايش سرانه مصرف فولاد يکي از نشانه‌هاي توسعه‌يافتگي کشورهاست؛ به‌طوري که هرچقدر مصرف فولاد در يک کشور افزايش پيدا کند، وضعيت اقتصادي آن کشور نيز به طور طبيعي بهتر مي‌شود.

ايران جزو بزرگ‌ترين واردکنندگان فولاد در دنيا
آمار انجمن جهاني فولاد طي سال 2010 نشان مي‌دهد که در آن سال 386/8 ميليون تن صادرات محصولات نهايي و نيمه‌نهايي انجام شده است. ژاپن، چين، اتحاديه اروپا، روسيه، اوکراين، کره‌جنوبي، ‌ترکيه، ‌آمريکا، تايوان و برزيل بزرگ‌ترين صادرکنندگان فولاد جهان در سال 2010 بودند، در حالي که اتحاديه اروپا، کره‌جنوبي، آمريکا، چين، تايلند، ترکيه، هند، ايران، ‌ويتنام و کانادا بزرگ‌ترين واردکنندگان فولاد در همان سال بودند.
در سال 2010 صادرات محصولات نهايي و نيمه‌نهايي فولاد ايران بالغ بر 297 هزار تن گزارش شد. همچنين در آن سال حجم واردات فولادي ايران 9/4 ميليون تن اعلام شد. رقمي که در سال 2009 معادل 9 ميليون تن بود. به اين ترتيب واردات فولاد ايران در سال 2010 رشد پنج درصدي را نشان داد. بررسي جريان تجارت محصولات نهايي و نيمه‌نهايي فولاد بين منطقه‌‌اي و داخل مناطق مختلف جهان نشان مي‌دهد که بيشترين واردات در مناطق مختلف مربوط به خاورميانه و شمال آفريقا با حجم معادل 44 ميليون تن است.

اجراي 100 طرح فولادي
براساس آمارهاي موجود طي سال‌هاي 1384 تا 1385 ميزان سرمايه‌گذاري در صنعت فولاد از 85 هزار و 500 ميليارد ريال به 108 هزار ميليارد ريال رسيد که سالانه به طور متوسط رشدي معادل شش درصد داشته است. براساس پيش‌بيني‌هاي انجام شده صنعت فولاد ايران طي سال‌هاي 1390 تا 1394 از وضعيت سرمايه‌گذاري قابل ملاحظه‌اي برخوردار خواهد بود؛ به طوري که از حجم سرمايه‌گذاري 108 هزار و 750 ميليارد ريال به رقمي معادل 320 هزار ميليارد ريال با رشد سالانه 31 درصدي خواهد رسيد.
ايران با دارا بودن بيش از 2/5 ميليارد تن ذخيره قطعي سنگ‌آهن و بيش از پنج ميليارد تن ذخاير احتمالي سنگ‌آهن و ميلياردها تن سنگ‌آهن، رتبه دوم ذخاير گازي، سابقه نسبتا طولاني در توليد فولاد، وجود نيروهاي متخصص کاردان در زمينه توليد فولاد، افزايش روز افزون مصرف سالانه فولاد در کشور و وجود بازار داخلي و منطقه‌اي مناسب داراي مزيت‌هاي رقابتي و نسبي مطلوب براي توليد فولاد است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد که 100 طرح توليد فولاد خام با ظرفيت معادل 32 ميليون تن و سرمايه‌گذاري 160 هزار ميليارد ريال در کشور فعال است که پيشرفت فيزيکي آن‌ها بين 21 تا 99 درصد است.