رخدادهاي مهم بازار فولاد در سال 1390
گروه بورس کالا – بازار فولاد در سال جاري شاهد يکي از بزرگ‌ترين رخدادهاي
تاثيرگذار بر صنعت بود؛ چرا که در تاريخ اقتصادي ايران، سال 90 به عنوان
يکي از سال‌هاي شاخص ثبت خواهد شد به اين دليل که اولين سالي بود آثار
اجراي يارانه هدفمندي‌ها خود را نشان داد. سايت مرکز خدمات فولاد ايران در
گزارشي به بررسي رخدادهاي مهم در بازار فولاد ايران پرداخته که در پي
مي‌آيد:
به طور خلاصه اتفاقاتي که در سال 1390 بر بازار فولاد تاثيرگذار بود به شرح زير است:
الف
– نوسان شديد نرخ ارز در خرداد ماه روي داد که ارزش دلار به رکورد 1400
تومان رسيد. پيامد اين نوسان يک رکود 3 ماهه بود. نوسان دوم نرخ ارز باعث
فرار سرمايه‌ها از بازار فولاد به سمت سکه، دلار و ديگر کالاهايي شد که
قابليت نقدشوندگي سريع داشتند يا از ضريب ريسک افت قيمت کمتري برخوردار
بودند، به‌خصوص املاک کوچک.
ب – برنامه هدفمند کردن يارانه‌ها معمولا
همراه با تورم است، اما اين انتظار در بخش فولاد حداقل تا دي ماه محقق نشد؛
دليل آن سياست‌هاي دولت براي کنترل قيمت‌ها از طريق بورس کالا بود، علت
آنکه قيمت‌ها از دي ماه به بعد افزايش پيدا کرد تداوم اين سياست‌ها براي 9
ماه قبل بود؛ چرا که صنعت فولاد با کاهش عرضه روبه‌رو شده بود؛ البته اين
کاهش عرضه تنها به دليل منجمد کردن قيمت‌ها در بورس فلزات نبود و دلايل
ديگري هم داشت.
ج – پيدايش مشکلات ناشي از اعتبارات اسنادي به‌خصوص در
نيمه دوم سال که باعث بروز دردسرهايي براي بسياري از واردکننده‌ها و صنايع
کشور شد. به‌رغم آنکه هر کشوري در زمان اجراي برنامه هدفمندي يارانه‌ها
نياز به تجارت خارجي فعال دارد، متاسفانه شرايط واردکنندگان ايراني عملا
براي دولت هم دردسرهايي را به‌وجود آورد. آمار 11 ماهه واردات شمش در سال
89 معادل 4 ميليون و 774 هزار تن بوده است؛ در حالي که در سال 90 آمار
واردات براي دوره مشابه 2 ميليون و 373 هزار تن بوده که بيش از 50 درصد
کاهش نشان مي‌دهد. همين طور در مورد ورق گرم کويل واردات 11 ماهه سال 89
معادل يک ميليون و 920 هزار تن بوده؛ در حالي که براي سال 90 به يک ميليون و
646 هزار تن رسيده است. واردات اين دو کالا که براي صنعت فولاد ايران دو
کالاي مادر محسوب مي‌شود با افت شديد روبه‌رو بوده است. جمع فروش بورس براي
همه کالاها براي 12 ماه امسال 7 ميليون و 893 هزار تن بوده؛ در حالي که
براي سال 89 کالاهاي فروخته شده در بورس 7 ميليون تن ثبت شده است.
د –
سال 90 طرح مسکن مهر به مراحل پاياني خود تقريبا نزديک شد، از سوي ديگر به
علت کاهش تقاضاي دولت و سياست‌هاي انقباضي بانک‌ها، رکود قابل توجهي در
بازار فولاد به‌وجود آمد، اين امر باعث شد سرمايه‌ها از بخش فولاد به
بخش‌هاي ديگر منتقل شود. از آنجا که تنها بخش املاک قدرت جذب اين سرمايه‌ها
را دارد احتمال بازگشت آنها در کوتاه مدت به بازار فولاد بعيد است. اين
امر از يک سو باعث اميدواري است؛ چراکه موجب مي‌شود معاملات فولاد بيشتر
به‌صورت نقدي صورت پذيرد و ريسک ورشکستگي کاهش يابد، اما از طرف ديگر چالش
سرمايه در گردش براي صنعت فولاد عميق تر مي‌شود که اين امر در نهايت به
توليد لطمه خواهد زد.
در نهايت، ميانگين قيمت فولاد در اسفند ماه سال 90
نسبت به فروردين همين سال با 2/39 درصد رشد روبه‌رو شد که عمده افزايش
قيمت در سه ماه پاياني سال صورت گرفت. اين سه ماه با مجموعه عواملي از جمله
افزايش نرخ ارز، محدوديت عرضه مواد اوليه، کاهش واردات و موارد ديگري
روبه‌رو بود که در بالا اشاره شد.
اما آنچه قابل تعمق است تاثير سال 90 بر سال 91 است. دو ديدگاه براي سال 91 وجود دارد:
ديدگاه اول معتقد است سال 91 سال جهش قيمت‌هاست؛ دلايل اين ديدگاه عبارتند از:
1- هدفمندي يارانه‌ها از بخش توليد که پيش‌بيني مي‌شود تا 30 درصد به قيمت تمام شده اضافه کند.
2-
سياست چند نرخي شدن ارز آنچنان که به گفته مدير کل ثبت سفارش سازمان توسعه
تجارت ايران از سه طريق ارز مورد نياز واردات تامين مي‌شود. کالاهاي اساسي
و مايحتاج ضروري مردم از طريق بانک مرکزي، بخش ديگري از کالاها از طريق
ارز حاصل از صادرات و بخش سوم ارز حاصل از منشا خارجي ( روزنامه دنياي
اقتصاد، شنبه 20/12/90، صفحه 5 ) اين سياست در واقع ادامه سياست هدفمند
کردن يارانه‌ها است، اما با در نظر گرفتن شرايط خاص سياسي موجود که بر
ايران تحميل شده است.
3- شايعه احتمال افزايش نرخ پايه ارز
4- مشکلات
ناشي از افتتاح اعتبارات اسنادي و همين طور مبادله اسناد آنها نبايد
فراموش کرد که سهم عمده واردات فولاد از سي آي اس است. اخيرا دولت شرايط
گشايش اعتبار با روبل را براي واردات از اين کشورها به‌وجود آورده است، اما
در اين زمينه مشکلاتي وجود دارد:
اول آنکه روس‌ها اغلب طرف‌هاي تجاري
قابل اطميناني نيستند. دوم آنکه هزينه‌هاي صادرکننده‌ها به ايران به دلايل
مختلف بالا مي‌رود و سوم آنکه با توجه به شرايط خاص حاکم بر اين معاملات
بخش زيادي از فروشندگان کالا به ايران از دور رقابت خارج مي‌شوند.
5- با توجه به احتمال شروع محدوديت‌هاي اقتصادي از اواخر خرداد عرضه مواد اوليه به بخش فولاد ايران دچار مشکل خواهد شد.
6-
در يک سال اخير صادرات فولاد رونق گرفته است. با ادامه وضع موجود بايد
انتظار داشت صادرات فولاد افزايش يابد همين امر مي‌تواند به بالا رفتن
قيمت‌ها منجر شود.
اما ديدگاه دوم معتقد است حداقل براي سه ماهه اول سال اتفاق خاصي نخواهد افتاد. دلايل اين گروه عبارتند از:
1-
وارداتي که در خلال ماه بهمن و اسفند ثبت سفارش شده‌اند و با استفاده از
ارز با نرخ يك هزار و 226 تومان بوده‌اند در فصل اول سال 91 وارد مي‌شوند؛
به‌طور مثال بيلت با قيمت 670 دلار حداکثر 920 تومان تمام خواهد شد.
ميلگرد کره‌اي که اعتبار آن با وون (پول کره) باز شده در 780 دلار حداکثر
هر کيلو يك هزار و 100 تومان تحويل بندر امام تمام خواهد شد. اين واردات
اجازه نخواهد داد که قيمت‌ها در سه ماه اول سال تغيير زيادي کند.
2-
بودجه سال 91 هنوز در مجلس مطرح نشده بنابراين دولت تا پايان ارديبهشت ماه
رديفي به نام بودجه‌هاي عمراني نخواهد داشت؛ بنابراين مصرف به حداقل خود
خواهد رسيد.
3- اين اولين بار در تاريخ انقلاب اسلامي نيست که اعتبارات
اسنادي ايران چه در زمان گشايش اعتبار چه در موقع مبادله اسناد به مشکل
برخورد مي‌کند. ايران کشور پهناوري است، در زمينه تجارت سابقه چند هزار
ساله دارد و از تجار باهوشي برخوردار است؛ اين امر باعث مي‌شود تا روند
عرضه کالا متوقف نشود هر چند ممکن است با فراز و نشيب روبه‌رو شود.
4-
دولت عرضه فولاد در بورس کالا را منوط به هماهنگي با سياست‌هاي تنظيم بازار
کرده است. از آنجا که بخش عمده فولاد مصرفي در کشور در داخل توليد مي‌شود
امکان نوسان قيمت محدود است. آنچه مسلم است سال 91 سالي است که هر لحظه آن
مي‌تواند همراه با تغييرات نفسگير باشد.
سالي است غيرقابل پيش‌بيني؛ چرا
که از يک طرف تداوم سياست‌هاي هدفمند کردن يارانه‌ها تعقيب مي‌شود از سوي
ديگر کشور در مواجهه با مساله تحريم‌هاي خارجي است. از يک طرف انتظار رکود
مي‌رود، از سوي ديگر تورم.
اما نبايد فراموش کرد سال آينده فرصتي تاريخي
براي صنعت فولاد ايران است. ما در کشورمان همه مواد اوليه، نيروهاي انساني
و منابع انرژي براي توليد فولاد داريم. اگر اين عوامل با برنامه ريزي صحيح
به عمل در بيايد سال 91 سال شکوفايي صنعت فولاد ايران خواهد بود آنچنان که
در سال 90 شاهد بوديم کارخانه‌هاي بسياري شروع به توليد کردند به خصوص در
بخش بيلت و شايد صادرات بيشتر فولاد.
