|
اختصاصي/ بهرهبرداري از منابع طبيعي، استفاده بهينه و توليد ثروت از آنها به عنوان يک اصل، ميتواند نقش مهمي در پيشرفت و توسعه بخشهاي مختلف يک جامعه از جمله اقتصاد، صنعت و حتي سياست داشته باشد.
براي حصول اين هدف، توجه به معادن کشور از جمله مواردي است که اهميت بسزايي دارد. به نظر ميرسد براي افزايش بهرهوري و استفاده صحيح از معادن، روند بهرهبرداري از اين منابع خدادادي مورد ارزيابي مجدد قرار گيرند. اين اقدام، بستري مناسب براي جذب سرمايهگذاران خارجي و داخلي ايجاد خواهد کرد و به اين ترتيب، گامي مثبت در جهت توسعه پايدار اقتصادي برداشته ميشود. شرايط حاکم بر معادن سرب و روي کشور يکي از اين موارد است.
براساس آمارها 43 معدن سرب و روي در سراسر ايران پراکنده است که معادن سرب و روي انگوران زنجان، نخلک اصفهان و مهديآباد يزد، کوشک بافق و آهنگران ملاير، از مهمترين آنها به شمار ميروند. حدود سه درصد ذخائر جهاني سرب و روي در مهمترين معادن ايران قرار دارد. و کشورمان هماکنون با توليد 0/57 درصد سرب جهان، مقام بيستوسوم توليد دنيا و با توليد 2/12 درصد روي جهان، رتبه پانزدهم توليد روي جهان را در اختيار دارد.
در فروردين و ارديبهشت امسال، 24 هزار و 100 تن سرب و روي در کشور توليد شد که نسبت به مدت مشابه سال 90 با رشد 15/7 درصدي روبهرو شد. توليد سرب و روي در دو ماه نخست سال 90 بيش از 22هزار و 800 تن بود. همچنين توليد سرب و روي در ارديبهشت پارسال 11 هزار و 600 تن بود و در ارديبهشت گذشته با رشد 1/22 درصدي به 12هزار و 600 تن رسيد. توليد روي نيز در دو ماه نخست پارسال، 20هزار تن بود که اين توليد در سال 91 با رشد 5 درصدي به 21 هزارتن رسيد. همچنين، توليدسرب در دو ماه سال 90 بيش از دو هزار و 800 تن بوده که در سال 91 با رشد 7/10 درصدي به سه هزار و 100 تن رسيد.
براساس اين گزارش، توليد روي در ارديبهشتماه سال گذشته، 10هزار و 200تن بود که با رشد 8/7 درصدي در سال 91 به 11هزار تن رسيده است. توليد سرب در ارديبهشتماه پارسال نيز، يکهزار و 400 تن بود که با رشد 3/14 درصدي در سال 91 به هزار و 600 تن رسيد. ايران چهارمين توليدکننده بزرگ ماده معدني سرب و روي در آسيا بعد از چين، قزاقستان و هند است. همچنين از نظر توليد شمش روي جايگاه ششم و از نظر توليد سرب جايگاه پنجم را در آسيا دارد. طبق گزارش گروه بينالمللي مطالعات سرب و روي مصرف سرانه روي در ايران 1/14 کيلوگرم در سال است. اين ميزان، معادل مصرف سرانه روي در آمريکاي جنوبي است. متوسط مصرف سرانه در اروپاي غربي 5/9کيلوگرم و در آمريکاي شمالي 3/4 کيلوگرم است. در چين متوسط سرانه مصرف در حدود 2/5 کيلوگرم اعلام شده که اين مطلب نشان ميدهد که ايران داراي پتانسيل قابل ملاحظهاي در جهت افزايش تقاضاي روي بهخصوص در صنايع گالوانيزاسيون و زيرساخت هاست.
در حوزه سرب نيز چشمانداز روشني درخصوص افزايش تقاضا در ايران وجود دارد. در اروپاي غربي متوسط هدف سرانه سالانه چهار کيلوگرم است. در چين متوسط مصرف سرانه 1/7کيلوگرم و در هند 0/15 کيلوگرم است. در ايران متوسط مصرف سرانه سرب 0/93 کيلوگرم است.صنعت سرب و روي ايران، با همه موانع و مشکلاتي که دارد،تاکنون توانسته است در خاورميانه جايگاه ممتازي داشته باشد. کانيهاي سرب و روي اغلب به صورت مخلوط و کانسارها ديده ميشوند. کانسارهاي سرب و روي ايران داخل چند کمربند مهم واقع شدهاند که کمربند يزد ـ گلپايگان، طبس ـ نايبند، انارک ـ يزد و آذربايجان از آن جمله هستند. مهمترين کانسارهاي سرب ايران عبارتند از معدن سرب و روي انگوران، ايرانکوه و کوشک. ذخيره قطعي معدن سرب و روي انگوران 9 ميليون تن و ذخيره احتمالي آن 13 ميليون تن گزارش شده است و عيار روي آن 25 تا 30 درصد و عيار سرب اين معدن سه تا ششدرصد است. معدن«انگوران» از نظر عيار بالاي فلز محتوي، از معادن نادر در جهان است. اين معدن که يکي از اين دو معدن دولتي کشور است، از بزرگترين معادن سرب و روي دنيا محسوب شده و بيشترين حجم سرب و روي استخراجي کشور از اين معدن صورت ميگيرد.
روي پس از مس و آلومينيوم از مهمترين و پرمصرفترين فلزات غيرآهني به حساب ميآيد و بهدليل خواص مطلوب آن، در صنايع متعدد مورد استفاده قرار ميگيرد. کاربرد روي، بيشتر در گالوانيزه و آلياژهاي مختلف است. بهطوريکه ميتوان گفت 48 درصد روي توليدي در جهان در صنعت گالوانيزاسيون مصرف ميشود. در ساختآهن گالوانيزه،آهن را با اکسيد روي، اندود ميکنند.آهن گالوانيزه براي ساخت هزاران قطعه در صنعت خودروسازي سبک و سنگين، لوازم خانگي و تجهيزات مهندسي استفاده ميشود. اين فلز در ساخت قالبهاي صنعتي، پمپهاي آب، ماشين لباسشويي، دستگاههاي خوراکپزي و کاربراتور اتومبيل، پوشش ساختمانها، زهکشي آبراهها و ساخت صفحات مقاوم در برابر شرايط مختلف جوي نيز استفاده ميشود.
مورد اصلي مصرف سرب نيز در باتريها و از همه مهمتر در باتري خودروست. از اين فلز در باتريهاي مراکز تلفنهاي سيار، خودروهاي برقي و انتهاي برقي و نيز تامين برق اضطراري براي کامپيوترها و بيمارستانها استفاده ميشود. سرب همچنين به صورت ترکيب تترا اتيل سرب براي بهسوزي، به بنزين اضافه ميشود. اين فلز همچنين در مهماتسازي و صنايع نظامي،در ديواره رآکتورهاي اتمي و اتاق اشعه ايکس و راديوگرافي بهعنوان جذبکننده اشعههاي مضر، در بستر حمامهاي گالوانيزاسيون، در صنعت لحيمکاري، در صنعت چاپ، در تهيه آندهاي مورد استفاده در واحد الکتروليز و بالاخره در صنايع رنگ و کبريتسازي
کاربرد دارد.
|