برای بررسی ابعاد این چالش، چیلان به گفت وگو با ده تن از مدیران صنعت فولاد ، وزارت صمت و نمایندگان مجلس پرداخت که در ادامه چکیده نظرات آنان از نگاه شما می گذرد :
بهادر احرامیان ، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران :
دولت می تواند برای ورود شرکت‌های بخش خصوصی به حوزه استخراج و تولید گاز از قانون معادن استفاده کند؛ بدین ترتیب که مخازن گازی را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و در عوض بهره مالکانه و حقوق دولتی دریافت کند. در صورت ایجاد فضایی مناسب مانند بخش معدن، امکان تکرار حرکت توسعه‌ای موفقی که در بخش سنگ آهن، مس و غیره توسط بخش خصوصی صورت گرفت، به راحتی در بخش گاز کشور نیز وجود خواهد داشت.
تشدید غیرمنتظره محدودیت‌های برق و گاز در سال جاری، مدیران زنجیره فولاد کشور را با چالشی غیرمعمول در مقایسه با تمامی چالش‌های قبلی که تا کنون پشت سر گذاشته‌اند، مواجه کرده است. کارخانجات کشور در سال جاری نزدیک به ۸۰ روز با نوعی از محدودیت برق مواجه بوده‌اند و در مورد محدودیت گاز طبیعی در فصل سرما انتظار می رود که این محدودیت‌ها از بخش برق شدید تر باشد.
در برآوردی محافظه کارانه و در صورت عدم چاره اندیشی توسط ذینفعان، جمع محدودیت‌های گاز و برق، ۴ الی ۵ ماه از کل سال که معادل ۲۵ درصد ظرفیت تولید سالانه است را اتلاف خواهد کرد و ارزش افزوده‌ای که حداقل معادل ۱۰ میلیارد دلار در سال است را از بین خواهد برد.
امین ابراهیمی مدیرعامل فولاد خوزستان:
چالش محدودیت مصرف گاز و برق به جدی ترین مشکل شرکت‌های فولادی تبدیل شده است و این چالش، ضررهای زیادی را به شرکت‌ها تحمل کرده است. کمبود گاز هم از منظر سوخت نیروگاه‌ها و تأمین برق واحدهای فولادی و هم از نظر ایجاد چالش در تأمین خوراک واحدهای احیاء مستقیم، به شرکت‌ها آسیب وارد می کند.
گاز از دو منظر برای شرکت‌های زنجیره فولاد، اهمیت دارد. نخست، مصرف گاز به عنوان سوخت در نیروگاه‌ها است. کسری گاز و قطعی گاز نیروگاه‌ها باعث کاهش تولید برق کشور می شود و در زمستان سال گذشته، به همین دلیل شرکت‌های فولادی با محدودیت مصرف برق روبرو شدند.
علاوه بر این، گاز خوراک واحدهای احیاء مستقیم است و کمبود گاز به عنوان خوراک در این واحدها باعث کاهش تولید آهن اسفنجی می شود. کاهش تولید آهن اسفنجی نیز کاهش تولید فولاد در کشور را درپی خواهد داشت. سال جاری، با توجه به محدودیت‌های اعمال شده در مصرف گاز در حوزه تولید آهن اسفنجی، با مشکلات جدی مواجه خواهیم بود. از هم اکنون به صورت زودهنگام، محدودیت ۳۰ درصدی مصرف گاز به فولاد خوزستان اعلام شده است.
زمانی گاز یک مزیت رقابتی در کشور بود. امیدوارم در طرح‌های توسعه‌ای که دولت در نظر می‌گیرد، موضوع تامین گاز را به عنوان یک چالش لحاظ کند چرا که اکنون گاز دیگر یک مزیت رقابتی در کشور نیست.
حسین بختیاری معاون فروش مجتمع فولاد خراسان :
در حال حاضر چالش عمده فولاد سازان بحث زیرساخت‌های انرژی شامل گاز و برق است. متأسفانه حدوداً از اواسط آذر برای مصرف گاز فولاد خراسان محدودیت‌هایی ایجاد شد و حتی در برخی روزها گاز این مجتمع فولادی قطع شد و این نگرانی وجود دارد که چالش گاز مانع از این شود که برنامه تولید خود در سال جاری را محقق سازیم.
قطعی گاز فولاد سازان کاهش یا توقف تولید را درپی خواهد داشت و ممکن است قطعی گاز حتی کاهش تولید برق در کشور را نیز به دنبال داشته باشد. در کل، می توان گفت قطعی گاز برای زنجیره فولاد به مراتب سخت تر از قطعی برق است.
با قطعی گاز هم واحدهای احیا و هم واحدهای تولید انرژی برق با مشکل مواجه می شوند. صحبت هایی شده است که با مشارکت فولاد سازان و پتروشیمی‌ها خرید گاز از ترکمنستان انجام شود. طرح خرید گاز از ترکمنستان طرح خوبی است ولی هنوز در مراحل اولیه قرار دارد و اجرایی نشده است؛ اگر این طرح عملیاتی شود هم مشکلات فولاد سازان و هم پتروشیمی‌ها که نسبت به قطعی گاز نگرانی دارند، مرتفع می شود.
سیف الله امیری مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت :
برای مدیریت محدودیت مصرف گاز در زمستان، جلسات متعددی با شرکت ملی گاز و وزارت نفت برگزار کرده‌ایم و به دنبال این هستیم که کمترین آسیب به شرکت‌های فولادی وارد شود. وزیر صمت نیز شخصاً پیگیر این موضوع هستند.
ما از وزارت نیرو و وزارت برق خواسته‌ایم که اجازه دهند برنامه محدودیت‌های احتمالی مصرف برق و گاز را وزارت صمت با همکاری تولید کنندگان و انجمن‌های تخصصی ارائه دهد. چون وزارت صمت، تولید و صنایع را کاملاً می شناسد و با شرایط تولید آنان آشنایی کامل دارد و می تواند برنامه‌ای ارائه دهد که کمترین آسیب به تولید صنایع وارد شود.
دکتر عزیز قنواتی رئیس هیئت مدیره فولاد امیرکبیر کاشان:
به دست آوردن بازار مستمر و واقعی صادراتی، کار بسیار دشواری است که شرکت‌های فولادی به خوبی این کار را انجام داده‌اند. در حال حاضر، چالش تأمین انرژی و موضوع محدودیت مصرف گاز به مشکل اصلی صنعت فولاد تبدیل شده و حتی ممکن است شرکت‌های فولادی به دلیل کاهش تولید، بازارهای صادراتی را که به دشواری به دست آورده اند، از دست بدهند.
صنعت فولاد بعد از صنعت نفت بزرگ ترین نقش را در اقتصاد ملی دارد و نباید به اتکاء به آمارهای نادرست، تامین پایدار گاز و برق این صنعت دچار اختلال شود. صنعت فولاد در هر کشوری نقشی اساسی در خود کفایی، ایجاد اشتغال پایدار، رشد اقتصادی و اقتدار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد و در تصمیم گیری‌ها حتما باید نگاه کارشناسی لحاظ شود.
دکتر علی امرایی مدیرعامل شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان :
چالش محدودیت مصرف گاز، یک چالش اساسی برای شرکت های زنجیره فولاد است و قطع گاز شرکت‌ها را زمین گیر می‌‌کند. برای رفع این چالش، شرکت‌های فولادی می توانند در احداث پالایشگاه‌های گازی سرمایه گذاری کنند.
چالش تأمین گاز یک چالش اساسی برای شرکت‌های زنجیره فولاد است و این چالش، تداوم و رشد تولید فولاد و توسعه این صنعت را با مانع مواجه ساخته است. در حالی زنجیره فولاد و برخی صنایع دیگر مشمول محدودیت‌های مصرف گاز شده اند که در مجموع، مصرف گاز صنایع در کشور، سهم بالایی از کل مصرف گاز در کشور ندارد.
دکتر عزت الله اکبری تالارپشتی رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی :
قطعی گاز و برق در حال حاضر مهم ترین نگرانی تولید کنندگان فولاد در کشور است. چالشی که در زمینه تأمین انرژی صنایع وجود دارد، حاصل عملکرد بسیار ضعیف دولت قبلی است و با انگیزه بسیار بالای دولت جدید و عملکرد قوی آن، این چالش رفع خواهد شد.
کمیسیون صنایع و معادن مجلس با جدیت تمام، موضوع کمبود انرژی را دنبال می کند. جلسه‌ای اخیراً در این کمیسیون با وزیر محترم نیرو و مدیرعامل شرکت ملی گاز داشتیم. وزیر نیرو در این جلسه در مورد راه کارهای رفع قطعی برق توضیحات خوبی دادند و وعده دادند که مشکل برق حل خواهد شد. به همین ترتیب، مدیرعامل شرکت ملی گاز نیز قول دادند که مشکلات مربوط با کسری گاز با روش‌های مختلف حل خواهد شد.
غلامرضا خلیقی مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا :
بر اساس شعار سال قرار بود از تولید مانع زدایی صورت گیرد و تولید «روان» شود و رونق بگیرد، اما متأسفانه شاهد موانع جدیدی هستیم. از ابتدای آذرماه تأمین گاز فولاد غرب آسیا محدود شده و به ۵۰ درصد دیماند مصرفی کاهش یافته است که این موانع کاهش تولید را درپی خواهد داشت.
بحران کمبود انرژی باهث تحمیل ضرر و زیان به شرکت‌ها و کاهش تولید می شود. اما تنها شرکت‌ها از بابت بحران انرژی، متضرر نمی شوند. شرکت فولاد غرب آسیا در سه ماهه نخست امسال که این موانع وجود نداشت، ۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کرد اما محدودیت‌های مصرف برق در سه ماهه دوم امسال و کاهش تولید باعث شد تا این شرکت ۲۵ میلیارد تومان مالیات در فصل تابستان پرداخت کند. پس دولت نیز از این بحران متضرر می شود.
مهندس اسدالله فرشاد عضو هیئت مدیره انجمن فولاد :
سهم کل زنجیره فولاد از مصرف گاز کشور حدود ۷ درصد است. درخواستی که از مسئولین وزارت نفت و صمت داریم این است که در اعمال محدودیت‌های مصرف گاز، انصاف و عدالت رعایت شود و بار محدودیت‌ها بر دوش یک صنعت خاص نباشد. اعمال محدودیت‌ها باید به صورت برنامه ریزی شده و هدفمند باشد تا در شرایط اضطراری کمبود گاز، کمترین آسیب به صنایع و اقتصاد کشور وارد شود.
ما در مذاکرات خود با مسئولان وزارت نفت و وزارت صمت تأکید داشته‌ایم که اگر به هر دلیلی قرار است محدودیت مصرف گاز به صنعت آهن و فولاد تحمیل شود، تولیدکنندگان زنجیره فولاد اولاً در این باره باید توجیه شوند و ثانیاً اعمال محدودیت‌ها باید به‌صورت برنامه ریزی شده باشد. نباید به صورت ناگهانی و یک باره از شرکت‌ها درخواست شود تا مصرف گاز خود را شدیداً کاهش دهند.
***
گفتنی است برای بحث و تبادل نظر در خصوص مشکل کسری گاز و ترسیم چشم انداز تأمین گاز صنایع معدنی و فولادی کشور، سمینار تخصصی «چالش گاز در زنجیره فولاد» پنجم دی ماه در تهران برگزار می شود.